1.Pendahuluan
Kehakiman di Malaysia merupakan gambaran maruah dan imej di kalangan pengamal undang-undang, rakyat biasa dan perspektif masyarakat antara bangsa terhadap pemisahan antara kuasa eksekutif dengan kuasa kehakiman di Malaysia sepertimana yang dipraktikkan dalam doktrin pengasingan kuasa yang diamalkan di antara Badan Kehakiman, Badan Perundangan dan Badan Eksekutif.
Namun, campur tangan
pemimpin politik dalam negara terhadap sistem kehakiman pada tahun 1988 telah
mencetuskan satu krisis yang cukup berpenjangan sehingga menyebabkan Ketua
Hakim Negara ketika itu, Tun Mohd Salleh Abas telah dipecat daripada jawatannya
sedangkan jawatan tersebut dijamin oleh Perlembagaan Malaysia. Pemecatan yang
dilakukan oleh Perdana Menteri ketika itu iaitu Dr Mahathir bin Mohamad telah
menyekat kebebasan kehakiman dan sistem kehakiman sehinggakan keputusan-keputusan
yang ingin dibuat oleh hakim dikatakan dipengaruhi oleh campur tangan pemimpin
politik.
Pendedahan skandal
perlantikan hakim melalui ‘klip video Linggam’ yang mengandungi perbualan
telefon di antara seorang peguam terkemuka, Datuk V.K. Lingam dengan seorang
hakim kanan bagi mengatur perlantikan hakim-hakim di Malaysia pada 2002 seperti
yang didedahkan pada tahun 2007 telah menambahkan lagi kepercayaan bahawa
sistem kehakiman telah berada dalam keadaan yang cukup parah. Catatan ini akan
menghuraikan sejarah sistem kehakiman negara, doktrin pengasingan kuasa, apakah
punca krisis kehakiman, sejauh mana semakan kehakiman terjejas disebabkan
krisis kehakiman ini, tindakan untuk memulihkan sistem kehakiman negara dan
sejauh mana krisis ini dapat diselesaikan.
2. Struktur
Pentadbiran Kerajaan Malaysia
Corak pemerintahan di Malaysia telah ditentukan menerusi Perlembagaan
Persekutuan dengan mengasingkan tiga badan yang terlibat dalam pemerintahan
negara, iaitu badan perundangan (legislatif), badan
pentadbiran (eksekutif) dan badan kehakiman (judiciary). Pengasingan
ketiga-tiga badan dalam pemerintahan negara disebut sebagai doktrin pengasingan
kuasa. Doktrin ini dikemukakan oleh Montesquieu, seorang ahli
falsafah terkemuka Perancis pada abad ke-18.
Tujuan pengasingan kuasa ini adalah untuk memastikan bahawa individu
yang sama tidak harus bertanggungjawab bagi membuat undang-undang,
menguatkuasakan undang-undang dan menghukum orang-orang yang melanggarnya. Ini
bermakna doktrin tersebut melibatkan pembahagian kuasa pemerintahan yang jelas
antara badan-badan perundangan, eksekutif dan kehakiman tanpa sebarang
pertindihan.
Di Malaysia, kuasa tertinggi di atas ketiga-tiga badan itu terletak pada
Yang di-Pertuan Agong sebagai Ketua Negara. Ini bermakna Yang di-Pertuan Agong
adalah sekaligus merupakan Ketua kepada ketiga-tiga cabang kerajaan. Menurut
Perlembagaan, Baginda bukan sahaja memegang kuasa eksekutif malahan juga kuasa
perundangan. Perkara 39 Perlembagaan Persekutuan iaitu kuasa memerintah
Persekutuan dan Perkara 44 Perlembagaan Persekutuan iaitu kuasa perundangan
Persekutuan.
Struktur pentadbiran kerajaan Malaysia terdiri daripada tiga badan yang
berbeza:-
a. Badan
Kehakiman
Badan kehakiman adalah merupakan badan yang diberi tanggungjawab untuk mentafsir dan melaksanakan undang-undang.
Badan ini juga dikenali sebagai sistem perundangan dan ahlinya terdiri dari
para hakim dan majistret yang biasanya dilantik oleh Ketua negara
masing-masing. Mereka juga biasanya menjalankan tugas di mahkamah dan bekerjasama
dengan pihak berkuasa terutamanya polis dalam menegakkan undang-undang.
b. Badan
Eksekutif
Badan Eksekutif
kerajaan Malaysia adalah Kabinet Malaysia yang diketuai oleh seorang Perdana Menteri. Kabinet adalah merupakan
sebuah majlis menteri-menteri yang bertanggungjawab kepada Parlimen. Perkara 43
Perlembagaan Persekutuan Malaysia telah memperuntukan bahawa anggota Kabinet
hanya boleh dipilih daripada mana-mana Majlis Parlimen iaitu Dewan Rakyat
ataupun Dewan Negara. Kebiasaannya, Yang di-Pertuan Agong melantik semua
menteri atas nasihat Perdana Menteri. Namun begitu, seorang Perdana Menteri
hendaklah dilantik terlebih dahulu dari Dewan Rakyat.
Anggota Kabinet sering
dilantik daripada majlis terendah bagi Parlimen, Dewan Rakyat. Walaupun
Timbalan Menteri dan/atau Setiausaha Parlimen dilantik mengikut setiap
portfolio, tetapi mereka tidak termasuk dalam Kabinet. Kabinet seringkali
bermesyuarat secara mingguan, setiap Rabu.
C. Badan
Perundangan
Parlimen adalah badan
perundangan bagi Kerajaan Persekutuan dan ia membuat undang-undang yang boleh dikuatkuasakan di seluruh
negara yang berdasarkan kepada sistem Parlimen Westminster. Parlimen Malaysia
terdiri daripada Dewan Rakyat dan Dewan Negara. Ahli Dewan Rakyat dikenali sebagai Ahli
Parlimen, manakala ahli Dewan Negara diberi gelaran Senator. Satu pilihan raya
diadakan setiap empat atau lima tahun untuk memilih wakil-wakil ke Dewan
Rakyat; manakala ahli-ahli Dewan Negara, iaitu Senator dilantik oleh Yang
di-Pertuan Agong.
Parlimen meluluskan undang-undang persekutuan, membuat pindaan kepada
undang-undang persekutuan yang ada, memeriksa dasar-dasar kerajaan, meluluskan
perbelanjaan kerajaan dan meluluskan hasil-hasil cukai yang baru. Parlimen
adalah badan perundangan bagi kerajaan persekutuan, dan ia membuat undang-undang
yang boleh dikuatkuasakan di seluruh negara. Parlimen juga menjadi forum
kritikan dan fokus pendapat awam mengenai perkara-perkara nasional.
3. Apa itu
semakan kehakiman
Negara-negara demokrasi biasanya membenarkan proses semakan kehakiman diadakan
oleh badan kehakiman untuk membatalkan keputusan-keputusan badan perundangan
dan badan eksekutif yang ditafsirnya sebagai bertentangan dengan perlembagaan.
Malaysia adalah sebuah Negara yang mewarisi sistem politik British India
yang berdasarkan kepada Sistem Westminster yang tidak memberikan peruntukan
untuk semakan kehakiman namun hakim-hakim diberikan kuasa untuk membuat
keputusan di luar peruntukan undang-undang (ultra vires) jika ia bertentangan
dengan peruntukan perlembagaan. Bagaimanapun, kuasa yang diperuntukan kepada
hakim ini telah dikawal setelah berlakunya krisis kehakiman Malaysia pada tahun
1988 melalui pindaan perlembagaan Malaysia yang menghapuskan kuasa semakan
kehakiman ini dan sesuatu keputusan mestilah dibincangkan di bawah undang-undang
Negara.
Mengikut Dato’ Umi Kalthum, peruntukan untuk perlaksanaan semakan semula
kehakiman ditentukan oleh Aturan 53 Kaedah-Kaedah Mahkamah Tinggi 1980 dan
telah dipinda pada tahun 2000 dan berkuatkuasa pada 22 September 2000.
4. Latar belakang
sistem kehakiman
Sistem Kehakiman Malaysia dalam keseluruhannya di bawah organisasi
kerajaan Persekutuan.
Bidang kuasa serta
prosiding :
i. Mahkamah Persekutuan
Bidang kuasa Mahkamah Persekutuan adalah yang melibatkan rayuan,
nasihat, sedia ada dan rujukan dan tidak meliputi bidang kuasa Mahkamah
Syariah. Ketua Mahkamah Persekutuan ialah Ketua Hakim Negara.
Anggota-anggotanya yang lain ialah Presiden Mahkamah Rayuan, Hakim Besar Malaya
dan Hakim Besar Borneo dan 7 orang hakim-hakim Mahkamah Persekutuan.
ii. Mahkamah Rayuan
Bidang kuasa Mahkamah Rayuan adalah rayuan untuk mendengar kedua-dua kes
sivil dan jenayah daripada Mahkamah Tinggi. Manakala, dari Mahkamah Sesyen,
hanya kes-kes jenayah didengar rayuannya. Diketuai oleh seorang Presiden dan
dianggotai oleh 10 orang hakim.
iii. Mahkamah Tinggi
Mahkamah Tinggi mempunyai bidang kuasa bagi rayuan bagi kes-kes sivil
dan jenayah dan bidang kuasa sedia bagi kes-kes jenayah dan sivil. Bidang
kuasa yang sedia ada bagi kes-kes jenayah dan sivil adalah tidak terhad di mana
kes-kes di luar bidang kuasa Mahkamah Rendah dibawa di hadapannya. Secara
amnya, Mahkamah Tinggi mempunyai kuasa untuk mendengar kes-kes yang membawa
hukuman mati mandatori.
Mahkamah Tinggi juga mempunyai kuasa untuk membuat kajian semula bagi
kes-kes jenayah diputuskan di Mahkamah Rendah. Mahkamah Tinggi mempunyai bidang
kuasa sivil mendengar kes-kes:
a. cerai dan nafkah
b. admiraliti
c. kebangkaran dan syarikat
d. penjagaan kanak-kanak
e. surat kuasa mentadbir dan
probet
iv. Mahkamah Sesyen
Bidang kuasa mahkamah sesyen ialah mendengar dan melupuskan apa-apa kes
sivil atau jenayah yang timbul dalam kawasan yang dihadkan bagi bidang
kuasanya. Bagi bidang kuasa jenayah, Mahkamah Sesyen boleh mendengar semua
kes selain daripada kes yang membawa hukuman mati mandatori.
Bagi bidang kuasa sivil pula, mahkamah mempunyai kuasa yang tiada had
bagi kes-kes kemalangan dan pertelingkahan atau pertikaian yang melibatkan
tuntutan tidak melebihi darippada jumlah RM 25000.00.
v. Mahkamah Majistret
Mahkamah Majistret
terbahagi kepada Mahkamah Majistret Kelas 1 dan Majistret kelas 2.
a. Mahkamah Majistret
Kelas 1
Bidang kuasa mahkamah Malistret
kelas 1 adalah kes Jenayah iaitu mendengar semua kes jenayah dan hukuman
penjara yang boleh dijatuhkan ialah penjara tidak melebihi 10 tahun. Secara
amnya, seorang Majistret Kelas 1 boleh menjatuhkan hukuman yang diperuntukkan
undang-undang tidak melebihi 5 tahun penjara, denda sebanyak RM 10 000.00,
rotan hingga 12 kali atau kombinasi mana-mana hukuman di atas. Bagi bidang
kuasa sivil pula mahkamah boleh mendengar perkara yang dipertikaikan di mana
jumlah tuntutan tidak melebihi RM 25,000.00.
b. Mahkamah Majistret
Kelas 2
Bidang kuasa mahkamah ini adalah
kes jenayah iaitu boleh mendengar kes-kes di mana hukuman penjaranya tidak
melebihi 12 bulan atau denda sahaja. Boleh menjatuhkan hukuman yang
diperuntukkan oleh undang-undang tidak melebihi 12 bulan penjara, denda
sebanyak RM 250.00 atau kombinasi mana-mana hukuman di atas. Bidang kuasa sivil
pula mahkamah boleh mendengar kes-kes yang tidak melebihi RM3000.00.
5. Bagaimana
Krisis Bermula
Dalam satu temu bual wawancara wartawan Utusan Malaysia bersama Menteri
Di Jabatan Perdana Menteri Datuk Zaid Ibrahim, beliau telah mengupas mengenai beberapa
teras dan intipati reformasi, masalah dan cabaran pelaksanaannya selain
keperluan untuk memastikan bahawa hakim-hakim tidak takut untuk menjalankan
tugas mereka. Dalam wawancara ini juga, Datuk Zaid telah menyentuh mengenai
campur tangan kuasa eksekutif termasuk ahli politik dalam sistem kehakiman
Negara khususnya ketika Tun Dr Mahathir Mohamed menjadi Perdana Menteri
Malaysia.
Terdapat beberapa
faktor yang mendorong sehingga terjadinya krisis perlembagaan sehingga
kemuncaknya Tun Salleh Abas selaku Ketua Hakim Negara telah dipecat.
a. UMNO
diharamkan
Pada 24 April 1987, Dr Mahathir Mohamad telah memenangi kerusi Presiden
UMNO mengalahkan Tengku Ghazaleigh Hamzah dengan kelebihan 43 undi saja. Akibat
daripada kemenangan tipis ini 11 orang ahli UMNO yang selepas itu dikenali
sebagai Kumpulan 11 melahirkan rasa tidak puas hati dan membawanya ke Mahkamah
Tinggi Kuala Lumpur memohon pemilihan itu dibatalkan atas alasan pemilihan itu
disertai cawangan-cawangan tidak didaftarkan di bawah undang-undang persatuan.
Kes itu dibawa ke Mahkamah Tinggi Kuala Lumpur, di bawah Bahagian Rayuan
dan Kuasa-Kuasa Khas, yang mana hanya seorang hakim ada di situ, iaitu Hakim
Dato’ Harun Hashim. Dato’ Harun Hashim telah membuat keputusan dan mengisytiharkan secara lisan dan tidak
bertulis bahawa Pertubuhan UMNO sebuah parti haram. Keputusan ini
menggemparkan negara. Apabila Hakim Harun Hashim memberi keputusan bertulis,
Perdana Menteri membuat sungutan dan mengkritik cara pengadilan itu, kerana
katanya ada perbezaan di antara keputusan lisan dan keputusan bertulis.
b. Cubaan menyingkirkan Hakim
Harun Hashim
Hakim Harun Hashim dikenali dalam sejarah kehakiman negara kerana beliau
telah membuat keputusan kehakiman dengan mengharamkan UMNO di Mahkamah Tinggi Kuala
Lumpur pada 4 Februari 1988. Beliau telah memutuskan bahawa di bawah
undang-undang tiada pilihan melainkan mengisytiharkan UMNO sebagai pertubuhan
yang tidak sah kerana wujudnya beberapa cawangan yang tidak didaftarkan dan
dianggap tidak sah di bawah Akta Pertubuhan 1966.
Ia bermula dengan satu guaman sivil telah difailkan di Mahkamah Tinggi
Kuala Lumpur pada Jun 1987 oleh 11 orang ahli UMNO (yang kemudiannya dikenali
sebagai UMNO 11) di mana mereka telah memohon suatu relif termasuk suatu
pengisytiharan bahawa pemilihan calon yang menang semasa Perhimpunan Agung UMNO
tahun 1987 sebagai bertentangan dengan perlembagaan parti, tidak sah dan
dianggap terbatal.
Dr Mahathir telah membawa usul ke Dewan Rakyat pada Oktober 1987 untuk
menyingkirkan Hakim Harun Hashim dengan membawa hujah bahawa setengah-setengah
hakim telah mengeluarkan fikirannya atas isu politik di luar bilik mahkamah
seperti menyeru Perlembagaan disemak semula tetapi tidak mendapat sokongan.
c. Kes
Penangkapan Karpal Singh di bawah ISA
Ketidaktentuan politik yang melibatkan soal perkauman apabila pelbagai
kenyataan bercorak perkauman dibuat oleh tokoh-tokoh politik dalam negara yang
melibatkan tokoh politik kerajaan dan pembangkang termasuklah melibatkan Karpal
Singh, Lim Kit Siang, Chandra Muzaffar, Ibrahim Ali, Ustaz Halim Arshat,
Mohamed Fahmi Ibrahim dan ramai lagi telah di tahan di bawah ISA. Sebahagian
tahanan dibawa ke mahkamah untuk mendapatkan kebebasan. Mahkamah Agung
berdasarkan kes yang diputuskan oleh Mahkamah Persekutuan, telah menolak
dakwaan dan memutuskan tangkapan adalah sah. Bagaimanapun, Karpal Singh membuat
dakwaan berasingan di Mahkamah Tinggi Ipoh dan Mahkamah Tinggi Ipoh memutuskan
penahan Karpal Singh tidak sah dengan alasan salahguna kuasa dan membebaskannya
pada 9 Mac 1988 tetapi dia ditangkap semula sebaik sahaja dibebaskan.
Pembebasan Karpal Singh sebenarnya tidak menyenangkan hati Dr Mahathir.
d. Pindaan
Perlembagaan
Pada 17 Mac 1988, Dr Mahathir telah mengemukakan ke Parlimen Malaysia
beberapa pindaan Perlembagaan untuk melucutkan kuasa kehakiman yang telah
diberikan kepada hakim-hakim selama ini. Bermula dengan tindakan mahkamah
mengharamkan UMNO, penarik balik pengharaman Jurnal Asia Wall Street yang
diharamkan oleh kerajaan Malaysia melalui Dr Mahathir selaku Menteri Hal Ehwal
Dalam Negeri oleh Mahkamah Agung telah mencabar Dr Mahathir selaku Perdana
Menteri Malaysia.
Begitu juga dengan kes yang mana Mahkamah Agung menggunakan kuasa
semakan semula kehakiman, dan membatalkan pindaan-pindaan kepada Kanun Prosedur
Jenayah yang memberikan kuasa kepada Peguam Negara untuk memulakan prosiding
jenayah di Mahkamah Tinggi tanpa melalui Mahkamah Majistret. Selepas Operasi
Lalang pada tahun 1987 di mana kerajaan menahan beberapa penentang politik
tanpa perbicaraan di bawah Akta Keselamatan Negeri (ISA), Mahkamah Tinggi
meluluskan permohonan Karpal Singh untuk dibebaskan daripada penahanan
disebabkan keteknikan-keteknikan terhadap cara beliau ditahan.
Semasa membahas pindaan perlembagaan ini, Dr Mahathir meneruskan agenda
mengkritik kehakiman dengan menyatakan:-
“…mahkamah-mahkamah
telah memutuskan bahawa dalam penguatkuasaan undang-undang, mereka terikat
kepada tafsiran-tafsiran sendiri dan bukannya terhadap alasan-alasan yang
menyebabkan Parlimen merumuskan undang-undang ini… akhir-akhir ini, badan
kehakiman telah berasa wajar untuk menyentuh perkara-perkara yang dahulu
dianggap sebagai hanya dalam kuasa eksekutif.”
Pada hari yang sama, Tun Salleh Abas telah mempengerusikan mesyuarat
yang melibatkan kesemua 20 orang hakim daripada mahkamah Agung dan Mahkamah
Tinggi yang diadakan di Kuala Lumpur sebagai tanda balas terhadap tindakan yang
dilakukan oleh kerajaan Malaysia. Sepucuk surat telah dihantar kepada Yang di-Pertuan
Agong dan Raja-raja Melayu bagi mengemukakan ketidakpuasan hati mereka terhadap
berbagai-bagai komen dan tuduhan yang telah dibuat oleh Yang Berhormat Perdana
Menteri terhadap Badan Kehakiman tetapi tidak mendesak sebarang tindakan yang
khusus untuk diambil. Sebaliknya, surat itu hanya mahu segala tuduhan tidak
berasas dapat dihentikan.
e. Pergantungan
Tugas dan Pemecatan Tun Saleh Abbas
Pada 12 Januari 1988 Tun Salleh Abas telah memberikan ucapan dan
menerangkan fungsi badan kehakiman sempena majlis pelancaran buku bertajuk
“Law, Justice and the Judiciary, Transnational Trend”. Tun Salleh telah
menyebut bahawa dalam sistem demokarasi, peranan
mahkamah ialah penjaga perlembagaan. Namun, peranan ini telah dipersoalkan
yang mana kebebasan mahkamah adalah berada di dalam kecemasan sehingga
keputusan-keputusan yang dibuat oleh kehakiman dilabel sebagai menentang
kerajaan.
Pada 20 Mei 1988, Tun
Salleh telah menetapkan supaya rayuan UMNO dibicara pada 13 Jun 1988 dan
perbicaraan rayuan Peguam Negara ke atas pembebasan Karpal Singh diadakan pada
15 Jun 1988. Namun, pada 27 Mei 1988 Tun Salleh telah menerima surat
pergantungan tugas daripada Dr Mahathir selepas pertemuan di Jabatan Perdana
Menteri.
Tun Salleh mendakwa di dalam bukunya, “May Day For Justice”, bahawa
pemecatannya disebabkan Perdana Menteri waktu itu bimbang kemungkinan rayuan
UMNO 11 akan dibenarkan sekiranya Tun Salleh bersama dengan 8 orang lagi Hakim
Mahkamah Persekutuan membentuk korum penuh bagi mendengar rayuan tersebut dan
sekiranya rayuan tersebut dibenarkan kedudukan Dr Mahathir selaku Presiden UMNO
tidak akan selamat.
Tun Salleh Abas telah
dihadapkan ke tribunal yang diadakan oleh Dr. Mahathir atas tuduhan salah
lakunya dan tribunal telah dipengerusikan oleh Tun Hamid Omar.
Sebagai tindak balas terhadap tribunal tersebut, Tun Salleh Abas
mengambil tindakan guaman dalam Mahkamah Tinggi di Kuala Lumpur untuk mencabar
keperlembagaanan tribunal itu. Ketika meneruskan tindakan guamannya, Beliau
membuat permohonan untuk penggantungan sementara terhadap tribunal sehingga 4
Julai 1988. Permohonannya telah ditolak malah kelima-lima orang hakim Mahkamah
Agung digantung jawatan mereka dan tiga orang hakim telah dipecat.
Pemecatan-pemecatan ini menyebabkan Mahkamah Agung Malaysia digantung dan oleh
itu, cabaran terhadap kesahan tribunal tidak dapat dibicarakan. Akhirnya pada 8
Ogos 1988 Tun Salleh Abas telah dipecat sebagai Ketua Hakim Negara.
6. Kesan Kepada
Sistem Kehakiman di Malaysia
Doktrin pengasingan kuasa telah memberikan kuasa yang besar kepada hakim
untuk menentukan keputusan sesuatu kes. Kuasa mutlak ini dipanggil ‘judicial
power’ atau kuasa kehakiman. Namun, selepas krisis kehakiman yang berlaku pada
tahun 1988 telah menyebabkan perubahan dalam sistem kehakiman dengan kuasa
mahkamah itu adalah apa sahaja yang dibenarkan ke atas mahkamah mesti di bawah
undang-undang yang digubal di Parlimen. Sebenarnya, perubahan ini membawa
maksud kuasa mutlak hakim telah dirampas oleh badan eksekutif.
a. Hakim membuat keputusan
bergantung kepada arahan.
Perkara ini diperakui oleh beberapa orang Hakim yang pernah bertugas dan
terpaksa mengikut arahan dan campur tangan daripada pihak tertentu ketika era
zaman Tun Dr Mahathir. Mereka menjelaskan, campur tangan terbabit bagaimanapun
bukan dibuat secara arahan langsung oleh pihak eksekutif sebaliknya ia lebih
kepada permintaan daripada pihak atasan dalam badan kehakiman sendiri.
Di antara yang membuat perakuan tersebut adalah bekas Hakim Mahkamah
Tinggi, Datuk Syed Ahmad Idid Syed Abdullah yang mengesahkan bahawa sepanjang
berkhidmat sebagai hakim sehingga 1996, beliau memang pernah diganggu oleh
pihak atasan daripada badan kehakiman berhubung kes tertentu. Datuk Syed Ahmad
mengakui bahawa terdapat kes membabitkan orang politik yang sepatut beliau
kendalikan tiba-tiba diserahkan kepada hakim lain.
Begitu juga dengan Hakim Mahkamah Tinggi Sibu, Datuk Ian HC Chin yang
turut mendedahkan bahawa terdapat campur tangan pihak eksekutif dalam bidang
kehakiman, menganggap tanggungjawab memulihkan badan kehakiman perlu dilakukan
semua pihak yang terbabit. Beliau membuat pengakuan bahawa beliau telah
menerima arahan Eusoff Chin menggugurkan kes pilihan raya membabitkan Datuk
Yong Teck Lee (bekas Ketua Menteri Sabah), bagi kerusi Dewan Undangan Negeri
(DUN) kawasan Likas. Chin juga mendakwa bahawa bekas Perdana Menteri, Tun Dr
Mahathir Mohamad, pernah mengugut untuk melucutkan jawatan mana-mana hakim yang
membuat keputusan tidak menyebelahi kerajaan, 11 tahun lalu.
Begitu juga dengan bekas Hakim Mahkamah Tinggi, Datuk Muhammad Kamil Awang yang mengakui bahawa beliau pernah menerima arahan bekas Ketua Hakim Negara, Tun Eusoff Chin, untuk membuang kes pada 2001.
b. ISA disalahgunakan
Akta Keselamatan Dalam Negeri 1960 ataupun Internal Security Act (ISA)
merupakan undang-undang tahanan pencegahan yang sedang berkuatkuasa di
Malaysia. Ia dirangka pada awalnya oleh R.H. Hickling dan dijadikan
undang-undang pada tahun 1960. ISA telah dipinda sebanyak lebih 20 kali untuk
disesuaikan dengan situasi semasa. Sesiapa pun boleh ditahan oleh
polis selama 60 hari berturut-turut tanpa perbicaraan untuk tindak-tanduk yang
dijangkakan mengancam keselamatan negara atau mana-mana bahagian daripadanya.
Selepas 60 hari, seseorang tahanan itu boleh ditahan lagi selama tempoh dua
tahun jika diluluskan oleh Menteri Hal Ehwal Dalam Negeri, dan sekaligus
membolehkan penahanan terus tanpa perbicaraan.
Pada tahun 1989, kebolehan mahkamah untuk menyiasat kuasa Menteri di
bawah peruntukan ini telah dihapuskan dengan beberapa pindaan kepada Akta ini.
Pada masa kini, mahkamah boleh melihat semula hanya perkara-perkara teknikal
sahaja berkenaan sebarang penahanan di bawah ISA.
c. Klip video
Linggam (kemuncak)
Kontroversi pendedahan Isu klip video “Lingam” pada tahun 2007
sebenarnya menjadi kemuncak kepada krisis kehakiman yang selama ini muncul pada
2002 tetapi menimbulkan kontroversi di Malaysia pada tahun 2007. Klip video ini
dikatakan mengandungi perbualan telefon antara seorang peguam terkemuka, Datuk
V.K. Lingam dan seorang hakim kanan bagi mengatur perlantikan hakim-hakim di
Malaysia pada 2002. Klip video ini menjadi serius kerana cubaan mengatur
pelantikan Ketua Hakim Negara dan lain-lain. Kredibiliti badan kehakiman akan
dipersoalkan.
Menurut Kod Etika Kehakiman 1964, Peruntukan 3 (d), perbuatan melobi
oleh seseorang hakim boleh mencemarkan nama baik Badan Kehakiman. Seseorang
hakim tidak boleh berkelakuan tidak jujur sehingga mencemar nama Badan Kehakiman.
Pendedahan daripada Klip video ini juga telah menyebabkan Majlis Peguam
Malaysia (Majlis Peguam) juga telah menghantar memorandum kepada Datuk Seri
Abdullah Ahmad Badawi menggesa Kabinet menubuhkan Suruhanjaya Diraja bagi
menyiasat rentetan krisis badan kehakiman negara sejak 1988. Presiden Majlis
Peguam, Ambiga Sreenivasan, berkata kes terbaru membabitkan klip video kononnya
mengandungi perbualan telefon antara seorang hakim kanan dan peguam yang
didakwa cuba mempengaruhi pelantikan seorang hakim membuktikan betapa
terjejasnya badan kehakiman negara.
1.
Tindakan
Kerajaan Untuk membetulkan Kesilapan
Perdana Menteri Malaysia, Tun Abdullah Ahmad Badawi mengambil sikap
untuk memperbetulkan sistem kehakiman Malaysia dengan memberikan ruang
kebebasan kepada Mahkamah untuk membuat keputusan tanpa dipengaruhi oleh
pemimpin politik. Kenyataan Tun Abdullah yang mahukan hakim-hakim Mahkamah
Persekutuan yang akan membuat keputusan berkaitan dengan rayuan Datuk Seri
Anwar Ibrahim yang dipenjarakan sejak dariada tahun 2000 merupakan gambaran
awal ke arah memperbetulkan sistem kehakiman negara. Ini diperakui oleh Datuk
Seri Anwar apabila beliau telah menyuarakan penghargaan kepada Perdana Menteri
dan menyebut bahawa pembebasannya merupakan satu permulaan yang baik ke arah
sistem keadilan yang lebih berwibawa.
Selepas Kabinet Malaysia diwujudkan selepas PRU ke 12, Tun Abdullah
Ahmad Badawi melantik Datuk Zaid Bin Ibrahim sebagai Menteri Kabinet Malaysia.
Datuk Zaid Ibrahim yang baru dilantik sebagai Menteri di Jabatan Perdana
Menteri yang bertanggungjawab bagi badan kehakiman, mencadangkan pada 22 Mac
2008 agar kerajaan Malaysia meminta maaf kepada mereka yang dikatakan menjadi
mangsa dalam Krisis Perlembagaan Malaysia 1988 yang membawa kepada pemecatan
Tun Salleh Abas dan lima hakim Mahkamah Agung.
Ketika menyampaikan ucapan di dalam majlis yang dianjurkan oleh Majlis
Peguam Malaysia pada 17 April 2008, mantan Perdana Menteri Tun Abdullah Ahmad
Badawi telah membuat pengumuman pembayaran ex-gratia kepada Tun Salleh Abas dan
lima orang lagi hakim yang terlibat secara langsung dalam kes 20 tahun ini
iaitu Datuk George Seah, Tan Sri Wan Suleiman Pawanteh, Allahyarham Tan Sri
Eusoffe Abdul Kader, Tan Sri Azmi Kamaruddin dan Tan Sri Hamzah Mohamed Salleh.
Dalam ucapannya Tun Abdullah Ahmad Badawi telah menyentuh berkaitan
dengan personaliti hakim-hakim yang dipecat dan digantung pada 1988, mengenai
kehakiman, mengenai pemisahan kuasa dan mengenai suruhanjaya kehakiman. Namun,
Tun Abdullah tidak pula memohon maaf kepada bekas hakim-hakim ini melainkan
hanya melahirkan kekesalan.
8. Adakah Krisis
Kehakiman Telah Dapat Diselesaikan?
Selepas tindakan berani Tun Abdullah memulangkan semula hak hakim-hakim
yang dipecat dalam krisis kehakiman, mahkamah dilihat telah mula kembali
menjadi badan yang bebas. Namun, persoalan sama ada krisis kehakiman telah
dapat diselesaikan masih lagi dipersoalkan. Ini diperakui oleh Datuk Zaid
Ibrahim bahawa persoalan untuk memberikan semula keyakinan rakyat bukan satu
perkara yang mudah kerana masih ramai lagi yang sangsi dengan tindakan kerajaan
ketika ini.
Perletakkan jawatan sebagai Menteri oleh Datuk Zaid Ibrahim kerana tidak
bersetuju dengan tindakan kerajaan terus menggunakan ISA untuk menahan suspek
tanpa mendapatkan perbicaraan sepertimana yang telah digunakan terhadap Ahli
Parlimen Seputeh iaitu YB Teresa Kok dan seorang blogger iaitu Raja Petra Kamaruddin.
Apabila Datuk Zaid
meletakkan jawatan dan pengunduran Tun Abdullah sebagai Perdana Menteri,
perjuangan untuk menangani krisis kehakiman semakin pudar kerana tidak ada
pelan tindakan yang jelas dikemukakan oleh Perdana Menteri ataupun mana-mana
menteri yang ada pada hari ini.
Ditambah lagi dengan kes Klip Video Linggam yang telah ditutup tanpa
dakwaan terhadap mana-mana pihak yang terlibat sedangkan klip video ini telah
menyebabkan system kehakiman negara ini dipandang rendah oleh umum. Walaupun
Menteri Dalam Negeri semasa menjawab soalan daripada Ahli Parlimen Wangsa Maju
pada 29 Oktober 2009 bahawa kes ini masih belum ditutup lagi kerana ia sedang
disiasat oleh SPRM namun secara umumnya siasatan pihak PDRM telah pun ditutup
dan tidak ada tangkapan telah dibuat.
9. Kesimpulan
Krisis kehakiman yang telah berlaku pada tahun 1988 terbukti telah
memberikan kesan terhadap keupayaan badan kehakiman dalam melaksanakan semakan
kehakiman. Hakim yang ingin membuat keputusan penghakiman terutamanya yang
melibatkan kepentingan parti pemerintah perlu memikirkan sama ada keputusan
yang ingin dibuat akan menjejaskan masa depan mereka sebagai seorang hakim.
Ketakutan dan kebimbangan hakim-hakim ini untuk menjalankan tugas secara
adil dan bebas dilihat dapat dilihat dengan jelas semasa perbicaraan Datuk Seri
Anwar Ibrahim dalam tuduhan liwat pada tahun 1998 sehingga beliau telah
dijatuhkan hukuman penjara. Sepanjang perbicaraan dijalankan, rakyat Malaysia
khususnya telah didedahkan dengan corak penghakiman yang cukup memalukan
sehingga sistem kehakiman negara dipersendakan.
Kerajaan perlu mempercepatkan proses pemulihan sistem kehakiman Malaysia
seperti mana yang pernah disebut oleh mantan PM iaitu Tun Abdullah di mana
beliau memberikan jaminan bahawa pelaksanaan perubahan dalam badan kehakiman
tidak akan dilengahkan. Sekiranya ia dilengahkan dan tidak diberikan perhatian
yang serius dibimbangi bahawa usaha-usaha yang telah dimulakan untuk memulihkan
krisis kehakiman akan berkubur dan sistem kehakiman Malaysia akan bertambah
lebih parah.
Disediakan oleh :
Khairul Faizi Bin
Ahmad Kamil
Sarjana Muda
(Kepujian) Sains Kemasyarakatan (Sains Politik)
Universiti Sains
MalaysiaNOTA : Bahan ini telah saya siarkan pada tahun 2009 di dalam blog saya www.minda-kembara.com namun disebabkan blog itu telah digodam maka saya siarkan semula di sini sebagai bahan rujukan semua pihak.
Saya juga sedang menyiapkan Bahagian Kedua yang mengaitkan DS Najib Razak sepanjang pemerintahannya dalam menangani isu Sistem Kehakiman.
Wassalam.
Ulasan
Catat Ulasan