PAS DAN ISU “PARTI TEPU”: ANTARA WALAK, PROFESIONALISME DAN PEMBAHARUAN POLITIK

PAS DAN ISU “PARTI TEPU”: ANTARA WALAK, PROFESIONALISME DAN PEMBAHARUAN POLITIK

(Ulasan terhadap laporan berita Sinar Ahad yang bertajuk PAS mungkin jadi parti ‘tepu’)

Oleh : Khairul Faizi bin Ahmad Kamil

Perbahasan mengenai masa depan PAS kembali mencuri perhatian apabila ada pandangan yang mendakwa PAS berisiko menjadi “tepu” kerana terlalu lama mengekalkan kepimpinan yang sama. Kritikan ini berkisar pada budaya walak, ketiadaan pembaharuan serta kesukaran golongan profesional untuk mendaki hierarki kepimpinan tertinggi. Namun, sejauh manakah hujah ini benar dalam konteks politik PAS dan realiti politik Malaysia mutakhir?

Seperti mana yang tersiar dalam Sinar Ahad hari ini yang telah menerbitkan satu ulasan pemberitaan dalam ruang Politik bertajuk PAS mungkin jadi parti ‘tepu’, yang mana ia digarap melalui pandangan dua penganalis politik iaitu Dr Mohamad Tawfik Yaakob (Universiti Malaya) dan Dr Hussain Yusri Zawawi (UniSZA). Untuk berlaku adil dan tidak hanya berdasarkan kepada tajuk berita tersebut, saya telah membaca keseluruhan laporan berita yang telah disiarkan dalam akhbar cetak.

Apa yang hendak dimaksudkan sebagai parti tepu atau stagnan adalah berdasarkan kepada keputusan PAS kawasan-kawasan yang mahukan Presiden dan Timbalan Presiden dikekalkan. Manakala, jawatan Naib Presiden terus kekal selepas seorang calon iaitu Dato’ Seri Muhammad Sanusi Md Normenarik diri walaupun menerima pencalonan yang melayakkan beliau bertanding untuk jawatan tersebut.

Pandangan dua penganalisis politik

Dr Mohamad Tawfik Yaakob memberikan beberapa pandangan terhadap isu ini;

i. Situasi ini akan menyukarkan PAS menarik sokongan daripada golongan muda, khususnya kumpulan atas pagar dan mereka yang belum ada pilihan parti lain

ii. Budaya kesetiaan (walak) kelompok ulama turut menyukarkan penyertaan golongan profesional dalam barisan tertinggi, ia mencengkam ahli serta pemimpin PAS sehingga menjadi kompas (petunjuk) kepada mereka untuk memilih dalam mana-mana muktamar.

iii. Tiada pembaharuan bermakna ketiadaan pembaharuan kepimpinan berpotensi menyebabkan kekurangan idea baharu dan strategi politik yang segar.

iv. PAS masih sukar untuk menerima golongan professional untuk menerajui kepimpinan tertinggi parti

Dr Hussain Yusri Zawawi pula dalam komentarnya menyebut bahawa;

i. Mengekalkan kepimpinan lama juga boleh dianggap sebagai lambang “kesatuan dan kestabilan” dalam parti, satu kelebihan dalam beberapa konteks.

ii. Parti yang terlalu lalu lama dipimpin oleh kepimpinan yang sama berpotensi untuk kehilangan daya inovasi, khususnya untuk menarik sokongan orang muda.

iii. Dalam aspek yang mempengaruhi keputusan PAS kawasan untuk mengekalkan kepimpinan tertinggi yang sama, ia dipengaruhi oleh karisma Presiden yang dianggap sebagai penyatu parti, budaya walak dan kesetiaan dalam PAS yang menekankan disiplin jamaah dan kepatuhan kepada pimpinan dan yang terakhirnya adalah stategi politik untuk mengekalkan status quo yang lebih selamat.

Saya perlu menghormati pandangan kedua-dua penganalisis politik seperti mana yang telah disiarkan oleh Sinar Ahad ini. Berdasarkan kepada penganalisaan mereka, maka itu yang telah mereka lihat daripada sudut pandangan mereka. Namun begitu, saya juga mahu memberikan respon terhadap apa yang telah mereka nyatakan seperti mana yang telah dilaporkan.

Walak: Antara Kesetiaan dan Persepsi Cengkaman

Sering kali istilah walak disalah tafsir. Ia dianggap sebagai budaya yang mencengkam ahli PAS sehingga hanya kelompok ulama yang mampu bertahan di kerusi tertinggi. Hakikatnya, walak dalam kerangka PAS bermaksud kesetiaan, ketaatan dan kepatuhan kepada arahan kepimpinan, khususnya dalam melaksanakan strategi gerakan dan keputusan jamaah.

Ia bukan arahan untuk mencalonkan individu tertentu, bukan pula cengkaman untuk mengekalkan tokoh yang sama dalam jawatan. Malah, PAS kawasan bebas mengemukakan cadangan pemimpin pilihan mereka semasa muktamar. Justeru, untuk menyatakan walak menutup peluang profesional ke jawatan tinggi adalah hujah yang simplistik kerana amalan demokrasi tetap berlaku dalam parti ini.

Isu Pembaharuan dan Idea Baharu

Kritikan lain mendakwa ketiadaan pertukaran kepimpinan berpotensi menyebabkan kekurangan idea baharu dan strategi politik segar. Benar, secara teori ia kelihatan logik. Namun, dalam realiti PAS, idea baharu tidak hanya bergantung kepada pucuk pimpinan.

PAS mempunyai sistem kolektif yang membolehkan strategi lahir daripada gabungan pandangan pelbagai pihak sama ada ulama, profesional, teknokrat atau aktivis lapangan. Golongan strategis dan profesional dalam PAS secara berterusan mengemukakan cadangan bagi mendekati semua kelompok masyarakat. Dengan kata lain, daya inovasi parti datang daripada kolektif, bukan individu semata-mata.

Profesional vs. Ulama: Naratif Lama yang Diulang

Saban tahun, menjelang Muktamar PAS, isu sama berulang: kepimpinan ulama dilihat mendominasi, manakala profesional seolah-olah dipinggirkan. Hakikatnya, naratif ini sudah lama wujud dan sebahagiannya tidak mencerminkan realiti sebenar.

Golongan profesional tetap memainkan peranan besar dalam PAS, sama ada di peringkat strategik pilihan raya, penggubalan dasar mahupun pentadbiran kerajaan negeri. Cuma, PAS sejak awal berdiri di atas prinsip Islam yang meletakkan ulama sebagai penentu halatuju perjuangan. Profesional bukan dinafikan, sebaliknya dilihat sebagai pelengkap kepada peranan ulama, kedua-duanya saling melengkapi. Malah, almarhum Dato’ Ustaz Fadzil Mohd Nor pernah menyebut bahawa PAS perlu memprofessionalkan ulamak dan mengulamakkan professional.

Kestabilan Kepimpinan: Antara Kritikan dan Kekuatan

Mengekalkan kepimpinan lama sering ditafsir sebagai kelesuan politik. Namun, dalam PAS, ia juga melambangkan kestabilan dan kesatuan. Selagi mana kepimpinan tidak menyimpang daripada prinsip perjuangan, selagi masih berupaya mengemudi parti dan selagi mendapat sokongan ahli, ia tidak menjadi sebab kepimpinan itu perlu diganti.

Berbeza dengan parti-parti lain yang sering bergolak akibat perebutan kuasa, PAS kekal stabil di bawah kepimpinan yang konsisten. Ia memberikan imej sebuah parti yang berdisiplin, teguh prinsip dan tidak mudah goyah walaupun dihimpit cabaran politik semasa.

Daya Tarikan Anak Muda

Ada juga pandangan bahawa kepimpinan lama boleh mengurangkan daya inovasi untuk mendekati anak muda. Namun, PAS sebenarnya mempunyai struktur khas untuk tujuan itu. Dewan Pemuda PAS, Ameerah, Briged Muslimat, Jabatan Amal serta pelbagai unit di bawah DACS (ARC, ACC, ABC dll) antara yang menjadi jambatan antara parti dengan generasi muda.

Melalui aktiviti kesukarelawanan, dakwah kreatif, budaya dan rekreasi, PAS berjaya mengekalkan hubungan erat dengan anak-anak muda, walaupun kepimpinannya kelihatan konservatif di mata sesetengah pihak.

Karisma Presiden sebagai Penyatu

Akhir sekali, faktor karisma Presiden tidak boleh diketepikan. Tuan Guru Haji Abdul Hadi Awang telah memimpin PAS selama lebih dua dekad dan kekal dihormati sebagai tokoh penyatu parti. Kepimpinan beliau bukan sahaja bertunjangkan ilmu dan pengalaman, malah dihormati di peringkat antarabangsa sebagai suara gerakan Islam.

Kesetiaan ahli kepada beliau berasaskan kepercayaan bahawa beliau masih berupaya mengemudi parti dalam lanskap politik Malaysia yang dinamik. Inilah yang menjadikan PAS terus kukuh walaupun berdepan pelbagai kritikan.

Kesimpulan

Menggambarkan PAS sebagai “parti tepu” adalah penilaian yang tidak tepat. Budaya walak bukan cengkaman, sebaliknya disiplin jamaah. Ketiadaan perubahan pucuk pimpinan bukan semestinya ketiadaan idea baharu, kerana dalam PAS, idea lahir secara kolektif. Profesional bukan dipinggirkan, sebaliknya melengkapkan peranan ulama.

Apa yang lebih penting, kestabilan kepimpinan, daya tarikan kepada generasi muda melalui pelbagai sayap serta karisma Presiden menjadi faktor utama yang menjadikan PAS terus relevan. Sama ada ia “tepu” atau tidak, bergantung kepada perspektif: bagi pengkritik, ia stagnasi; bagi penyokong, ia kestabilan. Namun yang pasti, PAS kekal sebagai antara parti paling stabil dalam politik Malaysia hari ini.

Khairul Faizi bin Ahmad Kamil

7 September 2025

KFAK