SEJARAH : PAS PERNAH DITUBUHKAN DAN AKTIF DI SINGAPURA

pada


Peta lama Singapura dan nama-nama kampong melayu disana sebelum merdeka.
Kredit : Syed Fauzi al Qadri


SEJARAH : PAS PERNAH DITUBUHKAN DAN AKTIF DI SINGAPURA

Ramai mungkin tidak tahu bahawa Parti Islam Se-Malaysia (PAS) sebelum ini bukan sahaja lahir dan berkembang di Tanah Melayu, tetapi pernah bertapak dengan kuat di Singapura, sebuah negara yang ketika itu masih sebahagian daripada Persekutuan Tanah Melayu. Sejarah PAS di pulau Temasik ini penuh warna, cabaran dan semangat perjuangan Islam yang merentasi sempadan politik.

Akar Awal Perjuangan (1951–1954)


Kisahnya bermula seawal tahun 1951, tahun kelahiran rasmi PAS di Tanah Melayu. Pada masa itu, suasana politik di Singapura agak berbeza, ia berada di bawah jajahan mahkota British dan mempunyai undang-undang sendiri. Namun, kerana menjadi pusat ilmu dan kegiatan Islam, ramai tokoh ulama dan pemikir Melayu-Islam menjadikan Singapura medan perjuangan.

Antara tokoh yang terbabit dalam usaha awal menubuhkan PAS di Singapura termasuklah:
  • Ustaz Abdul Rahman Jamaluddin al-Jampuli, Naib Yang Dipertua Agung PAS (1951–1953);
  • Tan Sri Prof. Ahmad Mohamed Ibrahim, tokoh undang-undang Islam yang terkenal; dan
  • Sheikh Fadhlullah Suhaimi, pengasas PAS sendiri.
Mereka telah memohon pendaftaran PAS Cawangan Singapura pada tahun 1952 di bawah Ordinance of Society Singapore. Malangnya, permohonan itu ditolak oleh pihak British.

Kenapa ditolak?

Kerana pada ketika itu Singapura masih bergolak akibat Rusuhan Natrah (1950) yang menyentuh isu agama dan kaum. Dua tokoh Islam terkenal, Dr Burhanuddin al-Helmy dan Karim Ghani telah ditahan oleh British kerana dikaitkan dengan rusuhan tersebut. Akibatnya, pihak penjajah melihat PAS sebagai gerakan yang berpotensi “menggugat ketenteraman”. Maka, pada 8 Mei 1954, permohonan PAS untuk mendaftar di Singapura ditolak secara rasmi.

Suasana Baharu dan Kejayaan Pendaftaran (1955–1958)

Beberapa tahun kemudian, suasana politik berubah apabila David Marshall menjadi Ketua Menteri pertama Singapura selepas Pilihan Raya Umum 1955. Pemerintahannya lebih terbuka terhadap kebebasan politik dan agama. Maka di sinilah perjuangan PAS di Singapura bermula semula dengan semangat baru.

Pada 24 Februari 1957, satu pertemuan bersejarah diadakan di rumah Ustaz Mohd Taha Suhaimi, anak kepada pengasas PAS. Pertemuan ini turut dihadiri oleh Dr Burhanuddin al-Helmy, Yang Dipertua Agung PAS. Dalam mesyuarat tersebut, ahli-ahli PAS bersetuju menubuhkan PAS Cawangan Singapura secara rasmi dan melantik Ustaz Mohd Taha sebagai Yang Dipertua.

Hasilnya, setelah enam tahun menunggu, pada 6 Ogos 1958, kerajaan Singapura meluluskan pendaftaran PAS Cawangan Singapura. Inilah detik bersejarah yang menandakan PAS kini sah bergerak di tanah Temasik!

Tidak lama selepas itu, pada 20 November 1958, PAS Singapura mengadakan Mesyuarat Agung Tahunan (AGM) pertamanya dan Ustaz Abdullah Zawawi Hamzah dilantik sebagai Yang Dipertua baharu. Dalam Mesyuarat Agung PAS Pusat ke-7 di Malaya (25–27 Disember 1958), PAS Singapura pula diberi status autonomi, menjadikannya setaraf dengan perhubungan negeri lain dalam struktur PAS.

PAS Singapura Selepas Pemisahan (1965–1988)

Sepanjang tempoh 1958 hingga 1966, PAS Singapura diterajui oleh dua tokoh besar, Ustaz Abdullah Zawawi Hamzah dan Ustaz Mohd Taha Suhaimi. Mereka aktif dalam dakwah dan politik, serta pernah menyertai pilihan raya di Singapura.

Namun, apabila Singapura berpisah daripada Malaysia pada 9 Ogos 1965, segalanya berubah. Undang-undang baharu diperkenalkan dan semua parti politik di Singapura tidak boleh berhubung dengan mana-mana organisasi luar negara. Ini menyebabkan PAS Singapura terpaksa berpisah secara rasmi daripada PAS Malaysia.

Selepas itu, PAS Singapura bergerak secara bebas dengan nama baharu Angkatan Islam (AI) di bawah pimpinan Wanjor Abu Bakar. Gerakan ini kemudiannya diteruskan dan dikenali sebagai Angkatan Islam Singapura (ANGKASA) mulai tahun 2011, yang kekal sebagai pertubuhan Islam aktif hingga ke hari ini.

Penglibatan Dalam Pilihan Raya

Walaupun tidak begitu besar, PAS Singapura pernah mencuba nasib dalam pilihan raya. Antaranya:

Pilihan Raya Umum 1959:
Wanjor Abu Bakar (Siglap)
Syed Ahmad Syed Husain Dahlan (Geylang Serai)
Yahiya Haji Mohamed Ghouse (Kampong Kembangan)

Pilihan Raya Umum 1963:
Ustaz Mohd Taha Suhaimi (Geylang Serai)
Mohamed Dali Muin (Kampong Kembangan)

Walaupun tidak mencapai kemenangan namun penglibatan mereka membuktikan bahawa perjuangan Islam sentiasa wujud dalam politik Singapura sama ada dalam bentuk parti atau gerakan masyarakat

Penutup

Kisah PAS di Singapura ialah sebahagian penting daripada sejarah panjang gerakan Islam di rantau ini dan ianya juga adalah catatan sejarah yang perlu diiktiraf oleh kerajaan Singapura.

Sejarah PAS di Singapura mengingatkan kita bahawa perjuangan Islam adalah lintas sempadan, merentasi masa dan generasi, satu warisan yang wajar dikenang dan dipelajari oleh pejuang Islam masa kini.

Sekian.

Khairul Faizi bin Ahmad Kamil, KMN
Penolong Setiausaha Agung PAS
Pengerusi Jabatan Arkib PAS Pusat
17 Oktober 2025


Sumber rujukan;

  1. Angkatan Islam Singapura, https://ms.wikipedia.org/wiki/Angkatan_Islam_Singapura
  2. Ensiklopedia Harian PAS – PAS Bertanding Dalam Pilihan Raya Umum Singapura 1959 (2017). https://berita.pas.org.my/ensiklopedia-harian-pas-pas-bertanding-dalam-pilihan-raya-umum-singapura-1959/
  3. Mohd Fadli Ghani. (2023, Ogos 6). Hari Ini Dalam Sejarah PAS: Pendaftaran PAS Singapura Diluluskan. Pusat Penyelidikan PAS.
  4. Jabatan Arkib PAS Pusat

Ulasan

Catat Ulasan